What’s in a name? That which we call a rose
By any other name would smell as sweet.
De jubileumeditie van HEIM in Transvaal? Moving Arts Project wist het meteen: Romeo en Julia. Tragische liefde, ruziënde families, Verona, middeleeuwen en dat alles in een tijdelijk openluchttheater midden op het Steve Bikoplein. Mét balkon!
William Shakespeares tragedie schetst de onmogelijke liefde tussen twee jonge telgen uit de rivaliserende families Capulet en Montague in het Verona van de 16e eeuw. Het toneelstuk is door de eeuwen heen op vele manieren bewerkt voor theater, opera, dans, animatie en film, maar de romantische liefde die alles overwint – tot in de dood – stond altijd centraal. De musical West Side Story brak met deze traditie. In deze versie, met New Yorkse straatbendes in plaats van ruziënde adellijke families, lag de nadruk op het conflict. Niet zozeer de ‘star-crossed lovers’, maar de verschillen in geografische afkomst en sociaal-economische klasse stonden centraal. HEIM Romeo|Julia borduurt voort op deze thematiek en neemt polarisatie en beeldvorming onder de loep. Waar van oorsprong de rivaliteit tussen de families als vanzelfsprekend geldt, richt HEIM Romeo|Julia juist de schijnwerpers op de mechanismen achter het conflict.
De afgelopen jaren, zo stellen het Sociaal Cultureel Planbureau en de Wetenschappelijke Raad voor de Regering, zijn de sociaal-economische verschillen in de Nederlandse samenleving verder toegenomen. De tegenstellingen zijn legio: rijk vs arm, hoog- versus laagopgeleiden, religieus vs niet-religieus, islamitische vs joods-christelijke tradities. Ook in de Transvaalwijk zijn deze verschillen zichtbaar. Latte macchiato met sojamelk versus het bakkie troost. Speltcroissants versus een half gesneden tijgerwit. Onze levensstijlen en blik op de wereld raken steeds verder van elkaar verwijderd. Maar hoe komen we eigenlijk tot een beeld over elkaar en die veronderstelde ‘ander’? Hoe steekt die verwijdering precies in elkaar? Hoe reageren we daarop als groep en individu?
HEIM Romeo|Julia brengt deze vragen dichtbij huis. In de voorstelling op het Steve Bikoplein keek het publiek zittend in een decor van huizen naar de buren waar het drama zich ontvouwt. De acteurs, woonachtig in Amsterdam Oost en omgeving, bewerkten de scènes tot hun verhaal over tegenstellingen en onmogelijke liefde. De thematiek van beeldvorming en polarisatie kwam ook terug in het decor. Voor het tijdelijke openluchttheater bouwde Moving Arts Project een straat op het plein. Hier verrezen twee rijen huizen in middeleeuwse Veronese stijl. De huizengevels waren opgebouwd uit schilderijlijsten en vormden de kaders voor onze blik naar buiten. Ofwel, hoe ‘framen’ we elkaar? Maar het tijdelijk theater werkte ook als ontsnappingsroute aan de beeldvorming. Zoals in andere kunstprojecten van MAP lopen theater en alledaagse werkelijkheid naadloos in elkaar over. Tussen de Veronese huizen werd gespeeld, gevoetbald en gepicknickt, gerepeteerd, geregisseerd en gebouwd aan het theater. Dat grensgebied tussen theater en werkelijkheid bood publiek en makers de kans om de recente ontwikkelingen in de wijk, al is het maar voor de duur van een voorstelling, van een andere kant te bekijken.
In juni 2015 trok HEIM Romeo|Julia stampvolle tribunes in een tijdelijk openluchttheater op het Amsterdamse Steve Bikoplein. Bezoekers vonden HEIM Romeo|Julia “ontroerend”, “magisch”, “indrukwekkend” en “Shakespeare op zijn best’. Voor de uitvoering in de Stadsschouwburg bewerkte het artistieke team de openluchtvoorstelling tot een versie voor het toneelbeeld van Medea door Toneelgroep Amsterdam. Ofwel HEIM Romeo|Julia zonder opvliegende duiven en voetballende kids achter de omheining, maar met de relatieve rust van de Grote Zaal. Geen ronkende generator voor de techniek, noch een decor van hout uit de buurt, maar wel zachte stoelen en videoprojecties op brede witte vlakken. En uiteraard had Julia haar balkon.
